Wścieklizna u psów – śmiertelna choroba, której można zapobiec

Wścieklizna to jedna z najniebezpieczniejszych chorób zakaźnych na świecie – dotyka wszystkie ssaki, w tym ludzi. Choć w Polsce występuje coraz rzadziej, wciąż stanowi realne zagrożenie, szczególnie w kontaktach z dzikimi zwierzętami. Najważniejsze, co musisz wiedzieć: jest to choroba nieuleczalna, ale można jej zapobiec – szczepieniem.

Czym jest wścieklizna?

Wścieklizna to choroba wirusowa, wywoływana przez Lyssavirus rabies (RABV) – wirus o silnym powinowactwie do układu nerwowego. Należy do rodziny Rhabdoviridae i atakuje głównie ssaki.

Wirus występuje w kilku odmianach, z których najgroźniejszy jest RABV – wirus klasycznej wścieklizny. Inne, jak np. EBLV-1 u nietoperzy, są znacznie mniej chorobotwórcze.

Gdzie występuje wścieklizna?

Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Największe zagrożenie występuje w krajach rozwijających się: Azja, Afryka, Ameryka Południowa.

W krajach rozwiniętych, jak Polska, mamy tzw. cykl leśny – rezerwuarem wirusa są dzikie zwierzęta: lisy, jenoty, nietoperze, kuny.

Jak dochodzi do zakażenia?

Wścieklizna przenosi się tylko przez kontakt ze śliną chorego zwierzęcia – najczęściej przez pogryzienie, czasem przez zadrapanie lub kontakt śliny z błonami śluzowymi bądź ranami.

Nie można zarazić się przez powietrze, mocz, kał czy sierść. Samo powąchanie lisa czy pogonienie wiewiórki NIE jest powodem do paniki.

Nietoperze a wścieklizna

W Polsce wścieklizna u nietoperzy to zwykle inna forma wirusa niż ta atakująca psy i ludzi. Choroba u nietoperzy wywoływana jest przez EBLV-1, który rzadko przenosi się na inne gatunki i bardzo rzadko zagraża człowiekowi.

Wścieklizna w Polsce

W Polsce choroba jest zwalczana z urzędu. Regularnie prowadzi się szczepienia lisów za pomocą doustnych szczepionek rozrzucanych w lasach. Każdy pies w Polsce musi być obowiązkowo zaszczepiony przeciwko wściekliźnie do 4. miesiąca życia.

Po jakim czasie pojawiają się objawy?

Okres inkubacji (czas od zakażenia do objawów) wynosi od kilku dni do kilkunastu miesięcy – najczęściej 6–8 tygodni. Im bliżej mózgu znajduje się rana, tym szybciej mogą wystąpić objawy.

Objawy wścieklizny u psa

Choroba przebiega w trzech fazach:

1. Faza zwiastunowa (1–3 dni):

• zmiana zachowania (np. agresja lub nadmierna uległość),
• swędzenie rany,
• utrata apetytu, gorączka, niepokój.

2. Faza szału (do tygodnia):

• silna agresja, niepokój,
• wzmożone ślinienie,
• zjadanie niejadalnych rzeczy,
• wodowstręt, światłowstręt, wokalizacja.

3. Faza porażenia:

• porażenie kończyn, mięśni twarzy,
• opadanie żuchwy, ślinotok,
• bezład ruchów, śpiączka,
• śmierć w ciągu kilku dni.

Jak działa wirus?

Po dostaniu się do organizmu wirus replikuje się w miejscu zakażenia, a następnie przemieszcza się przez układ nerwowy do mózgu. Następnie trafia do gruczołów ślinowych, z których jest wydzielany na zewnątrz.

Diagnostyka – jak rozpoznać wściekliznę?

Nie da się zdiagnozować wścieklizny u żywego psa. Nie istnieją szybkie testy ani badania krwi. Jedyna możliwa diagnoza to badanie mózgu pośmiertnie – metodą fluorescencji lub histopatologii (ciałka Negriego).

Czy można wyleczyć wściekliznę?

Nie. Wścieklizna jest 100% śmiertelna – zarówno u zwierząt, jak i ludzi. Gdy pojawią się objawy, nie ma możliwości leczenia.

Co zrobić w razie podejrzenia?

• Izoluj zwierzę – nie dopuszczaj do kontaktu z ludźmi ani innymi psami,
• Natychmiast skontaktuj się z lekarzem weterynarii,
• Pies zostanie objęty 15-dniową obserwacją,
• W razie śmierci – mózg zostanie przebadany na obecność wirusa.

Jak zapobiegać?

• Szczepienia! – to najskuteczniejszy sposób ochrony,
• Nie dotykaj dzikich zwierząt, nawet jeśli wyglądają na oswojone,
• Nie pozwalaj psu biegać swobodnie po lesie czy parkach,
• Zgłaszaj podejrzane przypadki lekarzowi weterynarii.

Podsumowanie

Wścieklizna to śmiertelna, nieuleczalna choroba wirusowa, której można zapobiec wyłącznie poprzez regularne szczepienie.

• Choroba atakuje układ nerwowy i kończy się śmiercią,
• Nie ma testów diagnostycznych za życia,
• Każdy pies musi być obowiązkowo szczepiony,
• Szczepienia dzikich zwierząt to element profilaktyki państwowej.

Dbaj o swojego pupila – szczep regularnie przeciwko wściekliźnie.